‘Mind your step, it might be slippery! Please keep up the pace. Please walk in a straight line.’ Met scherpe stemmen begeleiden de in streng zakelijk grijs geklede dames de stroom bezoekers over pont, kade en rommelveldje. De bezoekers maken onderdeel uit van een grote migrantenstroom, zoals die begin twintigste- eeuw plaats vond in Amerika. Orkaters theatermakers Ria Marks en Titus Tiel Groenestege maakten The promised land, een dynamische voorstelling over immigratie en alles daaromheen, samen met onder anderen vijf New Yorkse acteurs.

De samenwerking met de New Yorkers maakt dit project extra bijzonder. Wat dragen zij bij aan dit in de kern zo Nederlandse team? In een interview met TM (juni 2012) legde Tiel Groenestege uit dat de Amerikanen een meer realistische speelstijl hebben. Ze werken meer vanuit psychologische inleving dan de Nederlanders, die eerder het fysieke als uitgangspunt nemen. Misschien is dat mede een reden geweest om de voorstelling met een uitbundig dans- en muziekspektakel te laten beginnen. Op opzwepende livemuziek putten de acteurs zich uit in een bruisende choreografie, een Lindy Hop-variatie, die even innemend als aandoenlijk is. Innemend door hun aanstekelijk enthousiasme, aandoenlijk door de zichtbare moeite die het sommigen kost. Twee uitersten die de rest van de voorstelling zichtbaar blijven.

Migratie brengt een mix van vreugde, verdriet en frustratie, zo toont The promised land. In een grote loods met flexibele publieksopstelling volgt het ene ‘bekende’ beeld na het andere. Bekend, omdat ze onderdeel uitmaken van ons collectief geheugen. Wachten, hopen, in de rij staan, formulieren invullen, afscheid nemen en dan nog langer wachten en hopen. In stille choreografieën en korte, heftige uitbarstingen komen alle aspecten van immigratie voorbij, tot en met het eerste migrantenpension, de armoede en het harde werken.

Het geheel is gesitueerd in een voorbije tijd, op een soort Ellis Island. Ontroering welt bij vlagen op, zoals in de scène waarin een moeder drie van haar kinderen een cadeau geeft en drie anderen niet. Hun cadeau is dat ze mee mogen naar het beloofde land. Of de scène waarin een slovende poetsvrouw zo overtuigd raakt van haar eigen viesheid, dat ze zichzelf obsessief begint te poetsen. Ontroering op het randje van edelkitsch, met name door de emotionele gezichtsexpressie van enkele acteurs. Een valkuil die steeds op het nippertje wordt omzeild.

Hilarisch is de achtervolging over twee rijen bedden door een Amerikaanse man en zijn Russische vrouw die zonder het te weten hun huwelijksakte heeft ondertekend. De confrontatie aan de eettafel tussen een man en de moordenaar van zijn familie, onder ritmische begeleiding op pannen en borden, verrast door het groteske spel. De muzikale begeleiding door de opzwepende vijfkoppige Kofferband is steeds haarscherp. Alle hoeken van de loods worden gebruikt en het publiek wordt steeds gedwongen zich te verplaatsen. Van de individuele acteurs hoef je het in deze voorstelling niet te hebben, de kracht schuilt in het ensemblespel. Zo wordt The promised land een aangename totaalervaring.

(foto: Saris & Den Engelsman)

Lees ook het interview met Ria Marks en Titus Tiel Groenestege in het zomernummer van TM.