Hoe breng je het levensverhaal van een tachtigjarige vrouw op het toneel? De voor de hand liggende oplossing is een monoloog door een oudere actrice, maar het New Yorkse theatergezelschap 600 Highwaymen doet niet aan voor de hand liggend. Dat bewezen ze vorig jaar al op Noorderzon met The Record, een woordloze voorstellingen met vijftig ‘gewone’ Groningers. Dit jaar zijn ze terug en gaan nog een stap verder. In Employee of the Year zijn het vijf elfjarige meisjes die alle aandacht opeisen.

Het verhaal is eenvoudig en wordt met grote sprongen chronologisch verteld. In de openingsscène maken we kennis met de driejarige J. Zij is opeens haar moeder kwijt, meteen gevolgd door een vrolijke herinnering van de zevenjarige J. aan een middag in het park vol rennen en lachen. Daarna is ze zeventien en keert terug van een date. Ze treft een uitgebrand huis en haar moeder is dood.

Het is het begin van een levenslange zoektocht, want al snel leert ze dat ze is geadopteerd en dat haar nieuwe ouders haar echte moeder voor haar verborgen willen houden. Wat volgt, is een zoektocht door Amerika, waarbij we J., om de beurt gespeeld door een van de meisjes, zien als  25, 30, 54, 62 en 71 jaar oud. Haar ‘odyssee’ blijft steevast dezelfde, maar tegelijkertijd leeft J. ook een normaal leven. Ze heeft verschillende baantjes, krijgt een vriend en zelfs een kind; wordt volwassen. Haar zoon vindt het eerst spannend om eindeloos bij vreemden aan de deur te kloppen op zoek naar die mysterieuze moeder, geeft het uiteindelijk op. Maar J. zoekt door.

Tegen het einde van de voorstelling doorbreekt een van de meisjes de vierde wand en stelt zich voor aan het publiek met haar eigen naam, Candela Cubria. ‘Na dit optreden zal mijn moeder komen. We hebben een lange reis terug voor de boeg.’ Ze vertelt dat ze waarschijnlijk in de auto in slaap zal vallen, maar eenmaal thuis niet zal kunnen slapen omdat ze aan de voorstelling denkt. Wat zal ik me als zestigjarige herinneren van deze plek? Deze voorstelling? Welke gezichten zal ik onthouden, wat zal ik allemaal vergeten? Ze zingt: ‘Maybe this tune here will linger, or maybe I’m wrong. Maybe you’ll recall my face, as I sang you this song. Will you remember my face, when I sang you this song?’

De scène heeft een ontwapenende schoonheid en wordt gevolgd door de vijf meisjes die giechelend rennen en dansen over het toneel. Ze weerspiegelen het begin van de voorstelling en tonen op dat moment ook hun echte leeftijd. Het einde, waarbij de inmiddels tachtigjarige J. eindelijk haar moeder vindt, is onthutsend, want meer dan een lege kamer treft ze niet: ‘This is what you could say about my life. There was a lot of blindness.’

De hele voorstelling is wars van realisme, de gebaren blijven eenvoudig maar gestileerd, het speelvlak niet meer dan een wit tapijt. Meer is ook niet nodig. Want door jonge meisjes als protagonisten maakt Employee of the Year op indrukwekkende wijze een mensenleven invoelbaar. Wat is puur, wat is triviaal? Wat blijft uiteindelijk over?

Foto: Maria Baranova