Sommige toneelplots zijn zo dun dat je het perzikhuidje een fijn zalfje gunt. Een slimme regie en sterk spel doen soms wonderen. Maar ja, gatenkaas blijft gatenkaas.

De familie De Vriend heeft een samenkomst. Want moeder Eva, die op het punt van pensionering staat, heeft een mededeling te doen. Nee, ze is niet ziek. Hoewel … Ze heeft haar pensioenbemiddelingsbedrijf gebouwd op een miljoenenzwendel met de pensioentjes van de klanten. Allemaal cash in sporttassen naar Zwitserse banken gebracht, handig tijdens de wintersport.

Enfin, het is nu gedaan. Moeder Eva gaat de volgende dag aangifte doen bij de politie. Haar vijf kinderen, wier glansrijke carrières volledig zijn gebouwd op gestolen pecunia met een stank van jaren, staan op het punt enkele kostbare sigaren uit eigen doos geoffreerd te krijgen. Van de schrik blijven ze allemaal bij moeders logeren.

De oudste zoon is politicus van een D66-achtige club, lid van de Tweede Kamer, met fraudebestrijding in zijn pretpakket. Die kan dus, politiek gesproken, zakjes gaan plakken. De oudste dochter is projectontwikkelaar in de bouw, met voldoende louche trekjes om een vette kluif te worden voor de FIOD. De twee middelste dochters weten zogenaamd van niks (een huis cadeau gehad) of groeiden op eigen kracht naar een gouden baan (een gekochte plek in de top van een ziekenhuis). En de jongste zoon is kunstenaar, die snapt dus sowieso niks van wat dan ook. Auteur Willem de Vlam is bepaald scheutig met zijn karikaturen.

Moeder blijkt tien vadem diep in de levens van al haar kinderen te zijn doorgedrongen. Qua voorfinanciering in ieder geval. Het houden, respectievelijk het verwerven van schone handen is derhalve de inzet van het drama dat zich na de bekentenis van moeder ontrolt. Geheel volgens het model van Dürrenmatts wereldberoemde tragikomedie Het bezoek van de oude dame (1956), doorgedrongen tot legioenen speelfilms en televisieseries, wassen alle familieleden hun handen in onschuld, die in feite hun eigen drek is, zodat ze door de wasbeurt almaar smeriger handen krijgen.

Prijs voor de mooiste ontsnappingsclausule gaat naar oudste dochter Saar (Oda Spelbos) die bij politicus Jan de volgende geruststelling deponeert: ‘Ach joh, jij vindt wel een ander … land om van in de Kamer te komen.’ Wat begint als een familiaire witwasoperatie eindigt in een gluiperige bijeenkomst van de familie Corleone: allemaal overnight corrupt geworden.

Dramaturgisch is De Vriend NV enorm nep, want zo voorspelbaar en spannend als donder na bliksem. Het is allemaal namelijk nét iets té leuk en nét iets té bijdehand opgeschreven. De hard en onthullend bedoelde graaiersplot glijdt als een warm mes door een handlauw pakje boter. En voor je het in de gaten hebt, is iedereen nog doortrapter geworden dan hij al was en loopt iedereen als een kip zonder kop in de val van moeder Eva (Leny Breederveld), die op de première af en toe speelde alsof ze in het verkeerde toneelstuk was beland, wat trouwens ongemeen komisch werkte.

Aan het eind was ik werkelijk stomverbaasd dat het voorbij was. Zo’n toneelavond was het. Regisseur Paul Knieriem had bekwaam het verkeer geregeld. Maar hij kon het verder ook niet helpen.

Foto: Jochem Jurgens

(Sterren toegekend door de redactie)