Nederlanders hebben meer vertrouwen in media dan in politiek, volgens recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Is dit terecht? Een politicus anno nu kan niet bestaan zonder media-aandacht. Maar hoever ga je voor een positief imago, hoe integer kun je blijven? En wat is de rol én de verantwoordelijkheid van de journalistiek hierin? De eerste vrouw van Martijn de Rijk gaat over de innige relatie tussen die twee. Het levert interessant drama op.

Ena Biesheuvel is politica. Haar carrière zit in de lift. Dankzij haar opzienbarende wetsvoorstel over de afschaffing van de inkomensongelijkheid tussen mannen en vrouwen is zij in de race om lijsttrekker te worden bij de komende verkiezingen. Een gang naar het Torentje lijkt haalbaar.

Haar wetsvoorstel moet alleen nog even door de Eerste Kamer. Ondanks dat Ena kan rekenen op de kleinst mogelijke meerderheid, valt daar geen probleem te verwachten, aldus haar politiek assistent Thys. Dan stuit ze op tv-journaliste Fleur van Bree. Die blijkt meer informatie te hebben dan Thys: één van Ena’s partijgenoten zal tegen stemmen, waardoor het wetsvoorstel niet zal worden aangenomen. Politiek gezichtsverlies en een carrièreval lijken daarmee onafwendbaar.

Fleur van Bree heeft echter het beste met Ena voor. Ze kan ervoor zorgen dat Biesheuvel gevoelig materiaal in handen krijgt, dat ertoe zal leiden dat haar tegenstrever vrijwillig moet opstappen. Dan dient ze wel mee te werken aan een exclusieve driedelige tv-documentaire over haar verkiezingscampagne. Van Bree zet de politica daarmee voor een dilemma. Schone politiek, daar stond Biesheuvel voor. Maar ja, de kiezer heeft recht op haar leiderschap. Die kan ze niet in de steek laten, toch? Als Biesheuvel met tegenzin op het voorstel ingaat, blijkt dat onvoorziene gevolgen te hebben.

In een halfrond decor van draaiende panelen, die zowel transparantie als geslotenheid verbeelden, ontvouwt zich in een uur tijd een eigentijds koningsdrama met filosofische inslag. Mirjam Stolwijk is geknipt voor de rol van bitchy en onzekere politica. Marieke de Kleine speelt de harde journaliste verraderlijk zachtaardig, terwijl Steven Joles als assistent met één enkele blik zijn wezenlijke betrokkenheid bij de politica ter discussie stelt.

Een staat is gebouwd op geweld, gebaseerd op overheersingsmechanismen, laat Van Rijk zijn personage Thys in een monoloog zeggen. Tussen politiek en journalistiek is er voortdurend sprake van zo’n overheersingsrelatie. De ene keer neemt de politiek de macht, de andere keer de journalistiek. Voor politici is beeldvorming richting hun kiezers cruciaal, maar wat voor beeld willen de media van politici geven?

Onder het mom van het algemeen belang lijkt alles geoorloofd. Incidentenpolitiek, mannetjesmakerij (m/v) en verlammende faalangst zijn de gevolgen van deze mediacratie. Ethiek staat mijlenver van politiek. En de journalistiek voelt zich nimmer zelf verantwoordelijk voor gevolgen van zijn berichtgeving. Wie faalt als politicus heeft het aan zichzelf te wijten en wordt daar door de media hard op afgerekend.

Het is een belangrijke kwestie die schrijver en regisseur Martijn de Rijk aansnijdt in deze lunchvoorstelling. Pasklare antwoorden voor een terugkeer naar zuiverheid in politiek en journalistiek zijn er niet.

De eerste vrouw is uiteindelijk een mooi pleidooi voor medemenselijkheid in de politiek. Een terugkeer van de menselijke maat. Falende politici, wil Van Rijk zeggen, verdienen ons mededogen en geen mediaexecutie voor een peloton van flitsende camera’s. Politici zijn geen superhelden, maar mensen met twijfels en tekortkomingen – net als jij en ik.

Foto: Ben van Duin