Het Barbican Centre in Londen heeft het kunstproject Exhibit B van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Brett Bailey gecanceld, vanwege grote protestacties over de vermeende racistische aard van het werk. De hele serie performances is afgezegd omwille van de serieuze bedreiging voor de performers, het publiek en de medewerkers. Ook in Parijs, waar Exhibit B in november te zien zal zijn, groeit het protest tegen de opvoering. De afgelasting op zichzelf veroorzaakt eveneens veel ophef: het Barbican Centre wordt censuur verweten.

Op 23 september jl. werd er fel geprotesteerd voor de deuren van The Vaults in het zuiden van Londen, waar de performance zou worden vertoond. De ingang en de weg naar de locatie werden geblokkeerd door een protesterende massa, waarna de avond al snel werd afgeblazen. Bovendien tekenden ongeveer twintigduizend mensen een petitie tegen het kunstwerk. Hierin wordt de installatie ‘een schandalige daad van medeplichtig racisme’ genoemd.We zijn zwaar beledigd, maar niet verbaasd dat dit werk, dat kolonialisme pretendeert bloot te leggen, alleen maar versterkt hoe effectief het kolonialisme daadwerkelijk was. Het kolonialisme is en blijft een caging instrument dat voortkomt uit blanke suprematie.’

Exhibit B, deel twee van de serie, is een kunstproject van Brett Bailey over de racistische Europese mensententoonstellingen in de late negentiende eeuw en vroege twintigste eeuw. Ook geeft Bailey met zijn kunstwerk commentaar op de omgang met Afrikaanse immigranten in Europa vandaag de dag. Het publiek komt oog in oog te staan met de performers: vier Namibische zangeressen en veertien tot zestien Afrikaanse immigranten uit de stad waar de performance plaatsvindt. Zij zijn geketend en opgesloten en vormen een ‘menselijke dierentuin’, hetgeen Brett Bailey in Exhibit B bekritiseert.

Matthieu Goeury, programmeur podiumkunsten van kunstencentrum Vooruit in Gent, schreef in naam van veertien internationale theaters, festivals en kunstinstellingen die in de afgelopen vier jaar Exhibit A of Exhibit B hebben geproduceerd of geprogrammeerd een brief om het werk van Brett Bailey te verdedigen. Ook het Holland Festival steunt de brief, waarin Goeury het belang van een voorstelling als Exhibit B benadrukt en de wijze van protest betreurt:

‘Wij erkennen het recht van mensen om te protesteren tegen elk kunstwerk dat de bedoeling heeft te provoceren, uit te dagen en aan te zetten tot reflectie en dialoog, maar wij zijn van mening dat de manier waarop het werk van Brett Bailey werd geannuleerd de grenzen van het protest overschrijdt en zich op het gebied van de censuur begeeft. Als artistiek directeur, programmeur en promotor hebben wij de productie gezien en staan volledig achter dit theaterstuk, dat een kritiek is op koloniale tentoonstellingen en menselijke dierentuinen. Wij verwerpen de opvatting dat Exhibit B deze spektakels van ontmenselijking en exotificatie naspeelt. Het is op geen enkele wijze een racistisch kunstproject, maar duidelijk juist het tegenovergestelde hiervan.’

Brett Bailey voelt zich onterecht beschuldigd. In The Guardian van 24 september jl. zegt hij: ‘De intentie waarmee ik Exhibit B maakte was nooit haat, angst, of het hebben van vooroordelen. Het gaat over liefde, respect en verontwaardiging. Degenen die hebben veroorzaakt dat Exhibit B moet worden gecanceld zien het werk als racistisch. Ze hebben mij het recht ontnomen om als witte Zuid-Afrikaan op mijn manier over racisme te spreken. Ze beschuldigen mij van het uitbaten van mijn performers. Ze dringen erop aan dat mijn kritiek op menselijke dierentuinen en de objectiverende, mensonterende koloniale/racistische blik niets meer is dan een heropvoering van deze vernederende, historische gebeurtenissen. De overgrote meerderheid heeft het kunstwerk niet gezien.’

Exhibit B was al op vele internationale festivals te zien, waaronder het Holland Festival, het Kunstenfestivaldesarts en Vooruit100. Het derde en laatste deel van de trilogie, Exhibit C, zal vanaf 2015 te zien zijn en zal gaan over de Britse, Portugese en Italiaanse kolonies in Afrika. (Foto: Exhibit B – Brett Bailey)